خوزستان

استان خوزستان با مساحت ۶۴٬۰۵۷ کیلومتر مربع در جنوب غربی ایران در کرانه خلیج فارس و اروندرود قرار دارد و مرکز استخراج نفت و گاز ایران به‌شمار می‌آید. شهر اهواز مرکز استان خوزستان است. این استان پنجمین استان پرجمعیت ایران است. خوزستان از شمال به استان لرستان، از شمال شرقی و شرق به استان چهارمحال و بختیاری، از شمال غربی به استان ایلام، از شرق و جنوب شرقی به استان کهگیلویه و بویراحمد، از جنوب به استان بوشهر و خلیج فارس و از غرب به کشور عراق محدود می‌شود. این استان با جمعیّت ۴٬۵۳۱٬۷۲۰ نفر (سرشماری ۱۳۹۰) دارای ۱٬۰۸۳٬۳۴۱ خانوار است که این تعداد شامل ۷۹۳ هزار و ۲۸۹ خانوار شهری و ۲۹۰ هزار و ۵۲ خانوار روستایی است.[۳] استان خوزستان در محدوده ۴۷ درجه و ۴۲ دقیقه تا ۵۰ درجه و ۳۹ دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ و ۲۹ درجه و ۵۸ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۵۸ دقیقه شمالی از خط استوا قراردارد. خوزستان یکی از مهمترین و با ارزش‌ترین مناطق ایران در جنوب باختری ایران واقع است و از جاذبه‌های کم نظیر گردشگری در زمینه‌های طبیعی، تاریخی، معماری، اجتماعی و فرهنگی برخوردار است.‏ خوزستان یکی از باستانی‌ترین و تمدن‌خیز‌ترین ناحیه‌های جهان است و جزو کهن‌ترین سرزمین‌های متمدن بشری به شمار می‌رود. آفتاب دلنشین، آب فراوان، خاک مرغوب و مردمانی سختکوش سبب شده است این منطقه به یکی از پرحاصل‌ترین نقاط ایران تبدیل شود و لقب زرخیز را از آن خود کند.‏ از آن جا که جلگه خوزستان دنباله بین‌النهرین است، خاک و آب و هوای این جلگه برای کشاورزی بسیار مناسب است و انواع محصولات در این خطه به عمل می‌آید. صنعت نیز مانند کشاورزی در خوزستان سابقه طولانی دارد. در دوران ماقبل تاریخ ‏(دوره ایلامی‌ها)‏ انواع و اقسام ظروف و کوزه‌های سفالی در خوزستان ساخته شده است و معادن سرشاری چون: نفت، گاز، نمک و گوگرد در این منطقه وجود دارد. استان خوزستان دربر گیرنده قدیمی‌ترین بنای ایران باستان است که با ابعاد حیرت‌انگیز خود؛ قابل مقایسه با اهرام مصر است. کارون تنها رودخانه قابل کشتیرانی ایران؛ با جلوه‌های بالای جهانگردی در این منطقه واقع است.

چغازنبیل

اولین و قدیمی ترین مسجدی که در دزفول ساخته شده است ٬جامع است که در مرکز شهرستان دزفول٬در خیابان امام خمینی قرار دارد.ساخت این مسجد که به سبک معماری دوره ساسانی است ٬بین قرنهای سوم و چهارم هجری قمری صورت گرفته است. البته اختلاف نظراتی وجود دارد و برخی مأخذها تاریخ ساخت مسجد جامع دزفول را سده هفتم هجری قمری میدانند.

مسجد جامع دزفول

از این آثار باستانی خوزستان می توان به چغازنبیل اشاره کرد، چُغازَنبیل نیایشگاهی باستانی است که در زمان ایلام (عیلامی‌ها) و در حدود ۱۲۵۰ پیش از میلاد ساخته شده‌است، در جنوب غربی ایران، در استان خوزستان و در شهرستان شوش واقع شده‌است. این سازه در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شوش (شهر باستانی) و ۳۵ کیلومتری غرب شهر باستانی شوشتر واقع است، اما به دلیل واقع شدن در غرب رودخانه دز، مرز این دو شهرستان، در تقسیمات کشوری جزء شهرستان شوش محسوب می‌گردد. چغازنبیل بخش به‌جامانده از شهر دوراونتش است و در نزدیکی شوش (شهر باستانی) در استان خوزستان قرار دارد، این سازه در ۱۹۷۹ اولین اثر تاریخی از ایران بود که در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت. جامعه بین‌المللی برای آن ارزش استثنائی و جهانی قایل است، خاورشناسان چغازنبیل را نخستین ساختمان مذهبی ایران می‌دانند.

قلعه امیرمجاهد

قلعه امیر مجاهد، یا باغ امیر مجاهد یکی از بناهای تاریخی رامهرمز می‌باشد. این قلعه در زمان استقرار و سلطه خوانین بختیاری (امیر مجاهد بختیاری) در منطقه رامهرمز در اواخر قاجار ساخته شده است و به شماره ثبت ۳۷۷۱ مورخ ۱۲/۶/۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این بنا توسط یکی از خوانین پرنفوذ ایل بختیاری بنام امیر مجاهد بختیاری که کوچکترین فرزند حسینقلی خان و برادر علیقلی خان سردار اسعد بود، احداث گردید و به همین دلیل قلعه امیر مجاهد نامیده می‌شود. این بنا در شهریور ۱۳۲۰ خورشیدی توسط طاهر بهبهانی جهت سکونت خریداری شد و به همین دلیل که مالک کنونی آن آقای بهبهانی است به این نام نیز شهرت دارد، قلعه امیر مجاهد در انتهای باغی ساخته شده که از انواع درختان از قبیل نخل، پرتقال و گل و گیاه پوشیده شده است. از ویژگی‌های قلعه امیر مجاهد نوع معماری آن است که منحصر به دوره قاجار می‌باشد .

ساختمان سه گوش

ساختمان سه گوش اهواز در سال ۱۳۰۸ به عنوان مقر بانک ملی مرکزی اهواز افتتاح شد، در سال ۱۳۱۱ مقر اداره حکومتی ولایت (استانداری) بود و در سال ۱۳۲۱ به مقر ارتش متفقین در خوزستان (در زمان اشغال اهواز در جنگ جهانی دوم) تبدیل بود. این ساختمان در سال ۱۳۳۰ مقر سازمان آمریکایی اصل چهار (Point four) ترومن، ستاد استانداری خوزستان، ستاد فرمانداری اهواز و اداره کل دارایی خوزستان بود، ساختمان سه گوش در سال ۱۳۳۶ به مبلغ ۲ میلیون و دویست هزار تومان از بانک ملی ایران خریداری و به دانشکده پزشکی دانشگاه گندی ‌شاپور تبدیل شد. سه گوش از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۰ دانش سرای عالی تربیت دبیر، مرکز علوم پایه دانشگاه جندی‌شاپور، مرکز علمی و سمعی‌ـ‌بصری دانشگاه جندی‌شاپور، دانشکده علوم و سازمان مرکزی این دانشگاه بود کاربری این ساختمان در سال ۱۳۵۰ به دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه جندی‌ شاپور تبدیل و در سال ۱۳۸۹ تخلیه و به دانشکده ادبیات و علوم انسانی واقع در دانشگاه شهید چمران منتقل شد.

عمارت صمیمی رامهرمز

عمارت صمیمی رامهرمز یا باغ امیر سپهدار از باغ های سکونتی _حکومتی دوره قاجار است که به عنوان حاکم نشین شهرستان رامهرمز استفاده می‌شد، و متاًثر از باغ های فرنگی ساخته شده است . این باغ شامل عمارت اندرونی است. عمارت به عنوان فضای ورودی بوده و در بیشتر موارد محل استقرار و سکونت نگهبانان و سایر کارکنان خدماتی صاحب باغ و مهمانانش بوده است . عمارت اندرونی که همان کوشک میانی می باشد در دو اشکوب همکف و زیر زمین بنا شده است و محل کارهای حکومتی و دفتر ی بود، در دوران پهلوی این کوشک محل زندگی صاحب وقت باغ اختصاص داشت. طبقه همکف شامل سرسرا ،چهار اتاق و یک سفره خانه است دارای سقفهای گنبدی از نوع چهار بخشی و طاق و تویزه می باشد . زیر زمین آن شامل دو اتاق و یک سرسرا است . این بنا دارای خیشخال و بار گیر نیز می باشد . این بنا به شهاره ثبت ۹۹۵۶ در سال ۱۲/۶/۱۳۸۰در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

سازه های آبی شوشتر

سازه‌های آبی تاریخی شوشتر مجموعه‌ای به هم پیوسته از پلها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب هستند که در ارتباط با یکدیگر کار می‌کنند و در دوران هخامنشیان تا ساسانیان، جهت بهره‌گیری بیشتر از آب ساخته شده‌اند. در سفرنامه مادام ژان دیولافوا باستان شناس نامدار فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگ ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده است.
مهندسین در ساختن این سازه ها از آب به عنوان محرک آسیاب های صنعتی بهره گرفته اند. روش هایی که مهندسین ایرانی برای ساختن این سازه ها به کار برده اند به گفته کارشناسان جهانی نادر و استثنایی است. این سازه ها آب رودخانه کارون را بین تمامی نقاط شهر شوشتر و شهرهای اطراف تقسیم می کرد. در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیاب ها، آبشارها، کانال ها و تونل های عظیم هدایت آب وجود دارد و در عین حال محل هایی برای استراحت و تفریح مردم. پیشینه ساخت آسیابها وتونلهای این محوطه به دوره هخامنشی باز می گردد. ساختمان آسیابهای موجود در محوطه قبل از سیل سال۱۳۴۲ اکثراً مربوط به دوره صفوی بوده که در اثر سیل ویران شده است. پی ساختمان آسیابهای مزبور مربوط به دوره ساسانی می باشد که در دوره قاجار مرمت و بازسازی شده است.
این محوطه در جنوب پل بند گرگر و خیابان شریعتی در حد فاصل بین بند گرگر تا بند برج عیار قرار دارد اختلاف ارتفاع سطح این محوطه با خیابان شریعتی در حدود ۲۰ متر می باشد.
راه ورود به این محوطه از طریق ساباط شیبداری از کنار بقعه سید محمد ماهرو می باشد سطح ساباط مذبور ۳ متر از سطح خیابان پائین تر می باشد. راه ورودی شمالی به محوطه آسیابها توسط دو دسته پلکان تأمین می شود. ۱- پلکان شرقی که معروف به پلکان شاهی است و پلکان دوم که در حال حاضر ورودی اصلی به شمار می رود در گذشته محل ورود احشام به این محوطه بوده است. در کنار این پلکان ایوان بلندی قراردارد که ظاهراً در گذشته برای استراحت آسیابانها ساخته شده است. این پلکان در انتها به محوطه غربی آسیابها وارد می شود.

پل سیاه

در زمان پهلوی اول، همزمان با راه‌اندازی خط راه‌آهن در کشور، پلی فلزی بر روی رودخانه کارون ساخته شد که به دلیل رنگ سیاه بدنه‌ و پایه‌هایش به پل “سیاه” معروف شد. این پل برای عبور قطار از روی رودخانه ایجاد شد و در زمان ساخت، به‌نوعی شاه‌راهی حیاتی محسوب می‌شد، زیرا موجب اتصال بندر امام خمینی(ره) به راه‌آهن سراسری شمال به جنوب شد.این پل درست در محل پل قدیم اهواز (پل شادروان) ساخته شد و در سال ۱۳۰۸ به بهره‌برداری رسید. اهمیت پل سیاه زمانی بیشتر می‌شود که در زمان جنگ جهانی دوم مورد استفاده نیروهای متفقین قرار گرفت و به این ترتیب حمل نیرو، مهمات و تجهیزات مورد نیاز این نیروها از طریق این پل انجام شد. این پل نقش مهمی در پیروزی نیروهای متفقین داشت و به همین دلیل در آن زمان به پل “پیروزی” معروف شد.
پل سیاه دارای بیش از هزار متر طول، ۶ متر عرض، ۵۲ پایه و دو مسیر رفت و برگشت قطار است. حالا پس از گذشت حدود ۸۰ سال از زمان ساخت این پل، هنوز هم صدای بوق قطارها از روی آن شنیده می‌شود.

پل سفید

اهوازی‌ها به این هلال‌ها عادت کرده‌اند و این پل به نماد شهر اهواز تبدیل شده است. پل بروکلین اولین پل فلزی است که در جهان ساخته شده و در کمتر از ۵۰ سال از زمان ساخت آن، پایه‌های پل سفید در اهواز بنا شد. قدمت این پل هم به زمان پهلوی اول برمی‌گردد و مطالعات اولیه ساخت آن توسط شرکتی سوئدی و اداره طرق و شوارع وقت، انجام شده است. پس از آن یک مهندس آلمانی به همراه همسرش طراحی و ساخت چهارمین پل معلق دنیا را در اهواز آغاز کرد.اوایل مهرماه ۱۳۱۳ بود که عملیات ساخت این پل در اهواز آغاز شد و پایه‌های پل تا تیرماه ۱۳۱۴ آماده شد. این پل دارای دو هلال بزرگ است و در آن زمان این قطعات فلزی، در کارخانه سوئدی ساخته و به هم متصل شد و در نهایت در ۱۸ مرداد سال ۱۳۱۴، نخستین قطعه فلزی پل سفید اهواز نصب شد. مهندس آلمانی که وظیفه طراحی و ساخت پل را بر عهده داشت، پس از نصب نخستین هلال، از دنیا رفت و مدتی پس از آن، همسرش که در این پروژه او را همراهی می‌کرد، کار را ادامه داد و هلال دوم پل را نصب کرد.
عملیات نصب هلال‌ها و بتن‌ریزی پل تا ۱۲ مرداد سال ۱۳۱۵ به پایان رسید. سرانجام پس از انجام ظریف‌کاری‌ها و آزمایش پل، ۱۵ آبان‌ماه سال ۱۳۱۵ پل سفید اهواز افتتاح شد. این پل بیش از ۵۰۰ متر طول و ۹ متر عرض دارد. دهانه‌های پل ۱۳۶ و ۱۳۰ متر طول دارند. سه دهانه میانی هم ۴۹ متر و دو دهانه کناری هم ۱۲ و ۲۰ متر طول دارند. نکته جالب درباره پل سفید این است که همه قطعات فلزی این پل توسط پیچ و مهره به هم متصل شده‌اند.

پل دزفول

پل قدیم دزفول مهم‌ترین اثر تاریخی دزفول و با بیش از ۱۷ قرن سابقه است. برخی وبسایتها ادعا کرده اند این پل قدیمی ترین پل جهان است. این پل که دو منطقه شرقی و غربی دزفول را به هم وصل می سازد ، در حقیقت یکی از راههای رابط منطقه جندی شاپور وسرزمین بین النهرین بوده ، که به دستور شاپور اول پس از پیروزی بر والرین و با بکارگیری اسرای رومی ساخته شده است
این پل در سال ۲۶۰ میلادی(در حدود ۱۷۵۰ سال پیش) به دستور شاپور اول ساسانی و بدست ده ها هزار اسیر رومی بر روی رود دز ساخته شد و به همین دلیل این پل به پل رومی نیز مشهور است.برای حفاظت از پل قلعه‌ای نیز بنا شد که در محل قدیمی آن محله‌ای به همین نام ( قلعه) وجود دارد.این پل دارای ۱۴ دهانه است و آب رودخانه دز از زیر آن عبور می کند ، پل قدیم دزفول از سنگ ساروج و آهک بنا شده و در دوران حکومت عضدالدوله دیلمی،صفویان و پهلوی باز سازی شده است اما پایه های پل حکایت از دوران ساسانی دارد .

نظام مهندسی ساختمان خوزستان

سازمان نظام مهندسی ساختمان استان خوزستان با هدف عمل به قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و بر اساس قانون نظام مهندسی ساختمان در سال ۱۳۷۷ و پس از ابلاغ و تصویب قانون نظام مهندسی ساختمان در مجلس شورای اسلامی ایران مصوب ۱۳۷۴ تاسیس شده و تاکنون گام‌های موثری در جهت ارتقای کیفیت خدمات مهندسی و نظارت بر حسن اجرای ساخت و سازها در جهت حمایت از مردم به عنوان بهره برداران ساختمان‌ها و فضای شهری و ابنیه و هم‌چنین حفظ و افرایش بهره‌وری منابع، مواد، انرژی و سرمایه‌های ملی برداشته است.
قوانین و مقررات ملی ساختمان که توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان خوزستان اجرا می شود، مجموعه مقرراتی است که قواعد فنی ساخت و ساز را در کلیه حوزه‌های مسکونی، تجاری، تولیدی، صنعتی و … در کلیه مناطق استان اعم از شهرها، شهرک‌ها، بخشداری‌ها و … را تحت پوشش خود قرار می‌دهد.
این سازمان درحال حاضر با بیش از ۱۴۰۰۰ عضو در ۷ رشته و ۶۱ پرسنل درحال خدمات رسانی است و با ۲۰ دفتر نمایندگی در شهرستان‌های آبادان، اندیمشک، دزفول، شوش، امیدیه، بهبهان، شوشتر، خرمشهر، ماهشهر، ایذه، سربندر، رامهرمز، لالی، مسجدسلیمان، گتوند، باغملک، دشت آزادگان، باوی و کارون نظارتی مستمر بر ساخت و سازهای سراسر استان داشته و الزامات مقررات ملی را اعمال می‌نماید.
گروه های تخصصی، کمیسیونها ، کمیته ها و گروه های کاری متعدد در هر ۷ رشته اصلی عمران، معماری، شهرسازی، تاسیسات مکانیکی، تاسیسات برقی،نقشه برداری و ترافیک تشکیل و درحال فعالیت می باشند.
در این راستا مجموعه‌های مختلفی با حضور مستقیم متخصصین امر راه اندازی شده که بصورت اختصار می توان از مجموعه های زیر به عنوان مراجع مرتبط با مردم و بهره برداران نام برد:
• کنترل و بازرسی نظارت و اجرا (بازرسی عالیه تیم‌های سازه، معماری، برق و مکانیک از پروژه‌های در حال ساخت)
• امور آزمایشگاهی ( کنترل کیفی کلیه مصالح و عملیات فنی ساختمان‌های در دست اجرای فلزی، بتنی اعم از مسکونی، تجاری و صنعتی با انجام آزمایشات جوش، بتن، مصالح ساختمانی و خاک در سطح استان)
• بازرسی و کنترل تاسیسات شامل بازرسی کلیه تاسیسات گاز، برق
• واحد آموزش (برگزاری دوره‌های آموزشی برای مهندسین به منظور ارتقای سطح کیفی پروژه‌ها)
• دفتر فنی جهت کنترل نقشه‌ها مطابق با ضوابط و مقررات ملی ساختمان با حضور اساتید رشته های مرتبط و همچنین راه اندازی مرکز آموزش کارگران ساختمانی با آموزش و ساماندهی کارگران رشته های جوشکاری ساختمان های فلزی ، بتن ریزی ، آرماتوربندی و قالب بندی در زمینه ساخت و ساز

سخنران

پروفسور محمود گلابچی

محمود گلابچی (زاده۱۳۳۶ در مشهد) استاد دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران و پایه‌گذار رشته‌های تکنولوژی معماری و مدیریت پروژه و ساخت در این دانشگاه است. تالیفات او شامل ۲۰ کتاب و بیش از ۹۰ مقاله به زبان‌های فارسی و انگلیسی به عنوان منابع اصلی در رشته‌های عمران، معماری، تکنوژی معماری و مدیریت پروژه و ساخت در دانشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تحصیلات عالی خود را در دانشکده فنی دانشگاه تهران آغاز و در سال‌های ۱۳۵۹ و ۱۳۶۲ موفق به اتمام دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد با رتبه اول در رشته مهندسی راه و ساختمان گردید. همچنین دکترای مهندسی راه و ساختمان با تخصص سازه در معماری و فوق دکترای سیستم‌های ساختمانی خود را در سال ۱۳۷۵ در دانشگاه لیدز انگلستان به اتمام رساند.
از سال ۱۳۶۲ عضو هیئت علمی دانشکده معماری پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران و از سال ۱۳۷۹ مسئول رشته‌های تکنولوژی معماری و مدیریت پروژه و ساخت در این دانشگاه می‌باشد. او در سال ۱۳۸۷ به عنوان پژوهشگر برجسته و در سال ۱۳۸۸ نیز به عنوان استاد نمونه از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات معرفی شد.
پروفسور محمود گلابچی دوره های لیسانس و فوق لیسانس مهندسی راه و ساختمان را در سال های ۱۳۵۹ و ۱۳۶۲ با رتبه اول در دانشکده فنی دانشگاه تهران به پایان رساند و دکتری راه و ساختمان و فوق دکتری سیستم‌های ساختمانی (سازه در معماری) خود را در سال ۱۳۷۵ از کشور انگلستان دریافت نمود. وی دروس متعددی را در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری معماری و مهندسی ساختمان در دانشگاه‎های ایران و انگلستان تدریس نموده است.
وی درحال حاضر استاد تمام پایه ۳۷ دانشکده معماری دانشگاه تهران، دارای کرسی یونسکو در معماری، چهره ماندگار جمهوری اسلامی ایران در مهندسی راه و ساختمان و معماری عضو شورای تدوین مقررات ملی ساختمان، رئیس شورای فناوری های نوین ساختمانی، عضو هیات امنای انجمن مفاخر معماری ایران، تاسیس کننده و سرپرست رشته‌های کارشناسی ارشد تکنولوژی معماری و مدیریت پروژه و ساخت، عضو شورای قطب علمی فناوری معماری، مشاور عالی آستان قدس رضوی در معماری و مهندسی ساختمان، عضو سازمان ها و مجامع بین‌المللی متعدد در زمینه معماری و مهندسی ساختمان و سردبیر مجله بین‏المللی Journal of Architectural Technology International می‏باشد.
پروفسور گلابچی در سال‏های گذشته به‏عنوان استاد نمونه دانشگاه‏ها و موسسات آموزش عالی کشور، پژوهشگر برجسته کشور و استاد نمونه دانشگاه تهران انتخاب و معرفی گردیده‏‏است. وی علاوه بر محاسبه و طراحی ده‎ها پروژه‌ بزرگ ساختمانی، در سازمان‌های اجرایی متعددی به عنوان مشاور عالی در زمینه سازه و ساختمان مشغول به کار بوده و در سال گذشته به عنوان مهندس نمونه کشور انتخاب و معرفی شده است.
وی بیش از ۳۵ جلد کتاب در زمینه سازه در معماری، سیستم‎های ساختمانی و مدیریت پروژه تالیف و منتشر نموده است که ۱۴ عنوان آن تا کنون به‏عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و کتب برگزیده دانشگاهی انتخاب شده است. جمع نسخه‏های چاپ و منتشر شده کتب فوق‏الذکر تا کنون بالغ بر ۱۰۰۰،۰۰۰ جلد گردیده است.
پروفسور محمود گلابچی مجری طرح های پژوهشی متعددی بوده است و تا کنون بالغ بر ۱۴۰ مقاله به زبان‌های انگلیسی و فارسی در نشریات علمی- پژوهشی (ISI) و کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی ارائه نموده است.